Itchy Feet

“W Rzymie na Campo di Fiori
Kosze oliwek i cytryn,
Bruk opryskany winem
I odłamkami kwiatów.
Różowe owoce morza
Sypią na stoły przekupnie,
Naręcza ciemnych winogron
Padają na puch brzoskwini.”

Czesław Miłosz, Campo di Fiori (fragment), 1943

Pozwólcie temu wyjątkowemu miastu poprowadzić się przez znane i przypadkowe zakątki, otoczone staranną architekturą, skąpane w promieniach włoskiego słońca, doprawione melodyjnym, żwawym językiem Półwyspu Apenińskiego. Wypijcie pyszną, aromatyczną kawę, której zapach dobiegnie Was z ulicy, zjedzcie “gelato” w Waszym ulubionym smaku i zatopcie się w klimatycznych uliczkach, którymi - niczym krew w żyłach - płynie tu wielowiekowa historia.

Idealny przepis na wakacje w Rzymie zależy od Waszych wakacyjnych potrzeb. Turystyczne menu jest bardzo bogate i będzie z czego wybierać.

Macie ochotę obejrzeć najsłynniejsze zabytki, miejsca obecne w większości zestawień na temat stolicy Włoch? A może jesteście wielbicielami dzieł sztuki i zatopicie się w tutejszych muzeach? Możecie również przepaść na długie godziny, spacerując po niezliczonych, głównych arteriach czy niewielkich uliczkach oplatających miasto gęstą siecią.

Być może przywiodły Was tutaj potrzeby podniebienia - włoska kuchnia w towarzystwie aromatycznej kawy i wybornych win, na pewno sprawdzi się i w tym przypadku. Możecie też obejrzeć miasto z góry, z licznych punktów widokowych, które pozwalają na rzut okiem z różnych perspektyw, w często przyjemnym i malowniczym otoczeniu. Jeżeli natomiast macie ochotę, wyruszcie szlakiem oszałamiającej ilości fontann, rozlokowanych w różnych miejscach Wiecznego Miasta. Poza słynnymi punktami, które pojawiają się na większości pocztówek czy folderów reklamowych, uderza mnogość wiekowej, przepięknie zachowanej, często odrestaurowanej architektury.

Sposobów na posmakowanie Rzymu jest wiele. Wybierzcie ten, który do Was najbardziej przemawia lub wymieszajcie wszystkie powyższe opcje!

Szlakiem miejskich fontann

Pieczołowicie zdobione fontanny, których miasto skrywa ponad dwa tysiące (!), będąc w tym względzie światowym rekordzistą, czekają na nas w przeróżnych miejscach.

Wśród tych najsłynniejszych znajduje się Fontanna di Trevi, dzieło sztuki będące jedną z najbardziej znanych wizytówek miasta. Swoim wymiarom (20 metrów szerokości i 26 metrów wysokości) zawdzięcza zaliczenie w poczet tzw. fontann monumentalnych.

Początki tego dzieła sięgają I wieku p.n.e., kiedy to stanowiło zwieńczenie akweduktu Aqua Virgo. Pierwsza fontanna została w tym miejscu wzniesiona w okresie renesansu. Ostatecznego kształtu nabrała jednak dopiero w 1762 roku, kiedy to wieloletnie prace Nicola Salvi, przypieczętował inny włoski rzeźbiarz - Guiseppe Pannini.

Według legendy, aby powrócić do Rzymu, należy wrzucić do fontanny monetę w określony sposób - prawą ręką, nad lewym ramieniem. Ogrom ludzi, którzy pojawiają się w tym miejscu, niech zilustruje ilość monet spoczywających w jej wodach. Dziennie jest to równowartość około 4000 euro. Rocznie z fontanny wydobywana jest równowartość około miliona euro (!).

Muzea

Jeżeli interesują Was muzea, to w Rzymie możecie zachłysnąć się nie tylko ich ilością, ale przede wszystkim klasą dzieł, jakie są w nich prezentowane. Przewodnik po muzeach Wiecznego Miasta mógłby spokojnie zapełnić osobny post. Wymienię więc tylko kilka, które mogą Was zainteresować:

• Muzea Kapitolińskie - położone przy Piazza del Campidoglio, będące własnością gminy Rzym i przez nią administrowane, najstarsze muzea na świecie. Złożone z kilku pałaców kryjących skarby starożytnej kultury, łącznie ze słynnym posągiem wilczycy karmiącej Remusa i Romulusa wykonanym w brązie czy marmurowym posągiem Wenus Kapitolińskiej.

• Termy Dioklezjana - ruiny kompleksu starożytnych łaźni, niestety zachowane w bardzo ograniczonym stanie. Struktura łaźni była bardzo zbliżona do Term Karakalli, które z kolei są najlepiej zachowanym tego typu kompleksem w Rzymie.

• Galeria Borghese, położona na terenie eleganckiego parku Villa Borghese. Przechowywane są tutaj dzieła Rafaela, Tycjana czy Caravaggia. Muzeum jest niezwykle popularne - koniecznie zarezerwujcie wizytę z wyprzedzeniem (telefonicznie lub przez internet).

• Galeria Sztyki Nowożytnej i Współczesnej - kolekcja ponad 5000 obrazów i rzeźb reprezentujących włoską sztukę współczesną, od dzieł neoklasycznych aż po sztukę abstrakcyjną. Parter budynku przeznaczony jest na prezentację XIX wiecznych dzieł, w których znajdziemy znane obrazy Paula Cezanne’a, Antonio Canova, Claude’a Moneta i Vincenta van Gogha.

• Narodowe Muzeum Etruskie - mieszczące się w renesansowej Villa Giulia, wzniesione przez papieża Juliusza II, któremu zawdzięcza swoją nazwę (wł. Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia). Poza bogatą kolekcją dzieł sztuki i przedmiotów od okresu starożytnego do XIX wieku, miejsce to znane jest z piękna budynku oraz uroczych ogrodów.

• Pałac Wenecki (nie mylić z Placem Weneckim) - który do XVI wieku był papieską rezydencją. To w tym miejscu swoją siedzibę miał Benito Mussolini, wygłaszający z balkonu ogniste mowy do narodu. W środku znajdziemy zbiory sztuki średniowiecznej i renesansowej, kolekcję srebra i ceramik z różnych epok, a także kolekcję broni.

• Pałac Barberini XVII-wieczny pałac, w którym dziś mieści się Narodowa Galeria Sztuki Starożytnej, główne miejsce gromadzące najstarsze rzymskie obrazy.

Koloseum

Absolutny “must-see” w Wiecznym Mieście i jeden z jego symboli. W czasach Cesarstwa Rzymskiego odbywały się tutaj spektakle, które oglądało ponad 50 000 widzów. Rozrywkę przez lata zapewniały Rzymianom wystawy zwierząt egzotycznych, odtworzenia bitew, walki gladiatorów czy egzekucje więźniów. Płócienny dach chronił widzów przed słońcem lub ewentualnym deszczem. Wszelkie maszynerie oraz klatki znajdowały się pod areną. Inauguracja amfiteatru trwała 100 dni i pochłonęła życie 2000 gladiatorów.

Koloseum działało przez ponad 500 lat, a ostatnie zarejestrowane tu wydarzenia odbyły się w VI wieku. Po czasach świetności niebo nad amfiteatrem zasnuły czarne chmury grabieży, trzęsień ziemi i bombardowań w okresie II wojny światowej. Przez lata nadal służyło jednak mieszkańcom Rzymu - jako magazyn, kościół, cmentarz, a nawet szlachciański zamek.

Oczekiwanie w kolejce po bilet i w drugiej kolejce do wejścia bywa męczące, ale i na to są sposoby. Jeżeli możecie - pojawcie się tutaj wcześnie rano (wejście otwarte jest od 8:30), jeżeli nie możecie - spróbujcie szczęścia późnym popołudniem. Nam udało się wejść na 1,5 godziny przed zamknięciem i czekaliśmy w obu kolejkach łącznie około 30 min. Bilety do Koloseum można też nabyć na wzgórzach Palatyn, gdzie kolejki są nieco krótsze. Inną opcją jest zakup Roma Pass, który pozwoli Wam na bezpośrednie wejście.

Warto wpaść tutaj również po zmroku. Nie wejdziemy co prawda do środka, ale widok podświetlonego od wewnątrz amfiteatru na tle ciemnego nieba jest naprawdę wyjątkowy.

Łuk Konstantyna Wielkiego

W okolicy Koloseum znajduje się okazały łuk triumfalny o szerokości niemal 26 metrów i wznoszący się na wysokość 21 metrów. Jest największym z trzech pozostałych cesarskich łuków triumfalnych. Bogato zdobiony posągami i płaskorzeźbami oraz inskrypcją powtórzoną po obu stronach łuku, przetrwał relatywnie niezniszczony.

Budowla upamiętnia zwycięską bitwę Konstantyna I nad Maksencjuszem. Ma trójprzęsłową konstrukcję, a przeloty każdej z fasad rozdzielone są przez cztery kolumny w porządku korynckim (jak zapewne pamiętacie z lekcji historii, jest to jeden z trzech głównych, starożytnych porządków architektonicznych, obok doryckiego i jońskiego).

Panteon

Chłodne wnętrze tej monumentalnej świątyni przynosi miłe ukojenie od upałów, jakie rzymskie niebo potrafi zaserwować, zwłaszcza w sezonie letnim.

Panteon Agryppy, znany głównie jako Panteon Rzymski jest najlepiej zachowanym budynkiem starożytnego Rzymu. Na początku VII wieku budynek został przekazany papieżowi, który przekształcił go w kościół.

Wymiary tej konstrukcji są naprawdę imponujące - zarówno średnica, jak i wysokość wynoszą 43,5 metra. Kopuła jest większa od kopuły wieńczącej Kaplicę św. Piotra w Watykanie. Na szczycie znajduje się 9-metrowy otwór, dzięki któremu do środka wpada światło dzienne (lub deszcz, który spływa kilkunastoma odprowadzeniami w podłodze). Prostokątna fasada świątyni jest zbiorem 16 granitowych (14 metrowych) kolumn. We wnętrzu znajdują się groby włoskich władców oraz sporo dzieł sztuki.

Wejście do Panteonu jest bezpłatne, a miejsce z reguły wypełnione jest ludźmi, ale niech to Was nie odstrasza. Pracownicy dbają o to, by regulować liczbę osób wewnątrz budowli.

Forum Romanum

Forum Romanum to kolejne “must-see” w stolicy Włoch. Niegdyś stanowiło centrum życia religijnego i publicznego. Dziś jest jednym z najbardziej okazałych świadectw świetności starożytnego Cesarstwa Rzymskiego. Można tu przepaść na długie godziny, przemierzając rozgałęzienia Via Sacra (Święta Droga) - głównej ulicy, która biegła od Wzgórz Velia przez Forum Romanum, kończąc swój bieg na Kapitolu.

Kiedy Cesarstwo upadło, razem z nim zapomnieniem i ziemią (dosłownie) pokryły się również tereny Forum Romanum. W XVI wieku lokalizacja ta została na nowo odkryta, jednak przyszło jej czekać w uśpieniu jeszcze kilkaset lat i dopiero w XX wieku rozpoczęły się tutaj wykopaliska.

Początkowo tereny te miały podmokły charakter, natomiast ich osuszenie było możliwie dzięki tzw. Cloaca Maxima, jednemu z pierwszych systemów kanalizacyjnych na świecie.

Na rozległych terenach znajdziecie tutaj:

• liczne świątynie (Saturna, Wenus, Romulusa, Vesty).
• Bazylika Maksencjusza I Konstantyna - ostatnia z monumentalnych bazylik wzniesionych w Wiecznym Mieście. Była najwyższym znajdującym się na tym terenie budynkiem.
• Łuk Tytusa - łuk triumfalny upamiętniający zwycięstwo Rzymu nad Jerozolimą.
• Łuk Septymiusza - postawiony na pamiątkę zwycięstw odnoszonych podczas rzymskich kampanii na wschodzie.
• Kolumna Fokasa - pomnik będący ostatnią budowlą dodaną na Forum Romanum.
• Curia Iulia - budynek, w którym starożytni Rzymianie odbywali posiedzenia senatu.

Na Forum Romanum wejdziemy codziennie od godziny 8:30, do godziny poprzedzającej zachód słońca. Koszt biletów: dorośli (12 euro), obywatele UE (7.5 euro), dzieci do lat 17 i seniorzy po 65 roku życia - wstęp bezpłatny. Można też skorzystać z zakupu biletu łączonego - Koloseum, Forum Romanum i wzgórza Palatyn - 40 euro.

Wzgórze Palatyn

Wzgórze Palatyn uznawane jest za narodziny włoskiej stolicy, zgodnie z podaniami zamieszkałe od 1000 r. p.n.e. Według mitologii to tutaj, w jednej z jaskiń, wilczyca Luperca wykarmiła Romulusa i Remusa. Nazwa włoskiej stolicy pochodzi od imienia Romulusa, który zabił brata i sam założył miasto.

Pod gołym niebem, na terenach wzgórza znajdziemy setki imponujących ruin budynków, które w starożytnych czasach służyły Rzymianom. Wśród licznych budowli znajdziemy:

• Dom Liwii - jeden z lepiej zachowanych na Palatynie budynków.
• Dom Augusta - wzniesiony jako prywatna rezydencja Oktawiana Augusta, ze sporą ilością cennych, kolorowych fresków.
• Ogrody Farnese - pierwsze prywatne ogrody botaniczne w Europie. Niestety do dziś przetrwały tylko pozostałości niektórych budowli w tym miejscu.
• Pałac Flawiuszy - dwuskrzydłowa budowla (skrzydło prywatne i skrzydło reprezentacyjne), z której zachowały się fragmenty trzech sal.
• Muzeum Palatynu - niewielkie muzeum z rzeźbami, freskami, mozaikami i przedmiotami pochodzącymi z czasów rzymskiej świetności.

Plac Hiszpański i Schody Hiszpańskie

Piazza di Spagna to jednej z najbardziej znanych rzymskich placów. W okolicy placu znajduje się kilka głównych arterii miasta, skrywających kilka imponujących willi z XVII i XVIII wieku.

Schody Hiszpańskie zostały zbudowane na początku XVIII wieku i łączyły Plac Hiszpański z kościołem Trinità dei Monti, który stanowi zwieńczenie 135 zabytkowych stopni. Schody zwykle są zapełnione ludźmi.

Na wiosnę przyozdabiane są kwiatami z okazji kwiatowego festiwalu, latem - w lipcu są z kolei dekorowane i odbywają się na nich pokazy mody, zimą na tarasie schodów znajduje się bożonarodzeniowa szopka.

U stóp schodów znajduje się niewielka fontanna wykonana przez Pietro Berniniego. Zasilana jest wodą z akweduktu, który doprowadza również wodę do Fontanny di Trevi. Fontana della Baraccia ma kształt łodzi, zawiera też emblematy rodziny Barberini, pszczoły oraz grawerowane słońce.

Zamek św. Anioła

Znany jako Grobowiec Cesarza Hadriana, Zamek św. Anioła to twierdza położona na prawym brzegu Tybru, w niewielkiej odległości od Watykanu.

Budowa rozpoczęła się na początku I w n.e. z inicjatywy cesarza, który zamierzał ją wykorzystać jako późniejsze mauzoleum dla siebie oraz swojej rodziny. Wkrótce po ukończeniu stał się budynkiem wojskowym, połączonym parę wieków później z miejskimi, obronnymi Murami Aureliana. Pod koniec XIII wieku, zbudowany został 800-metrowy, umocniony korytarz, który miał umożliwić papieżowi ucieczkę z Watykanu na wypadek niebezpieczeństwa.

Obecnie zamek podzielony jest na 5 pięter, do których dotrzemy dzięki spiralnej rampie. Wewnątrz znajdziemy papieską rezydencję ozdobioną doskonale zachowanymi freskami oraz bogatą kolekcję broni. Na szczycie znajduje się taras, z którego widoczny jest wycinek miasta, jednak nie jest to miejsce z oszałamiającą panoramą.

Warto tu wpaść, jeżeli zostało Wam trochę wolnego czasu. Większość rzymskich muzeów oferuje znacznie okazalsze wnętrza, a po spektakularne widoki na miasto warto się udać do jednego z miejskich ogrodów.

Plac Wenecki z pomnikiem Wiktora Emanuela II

Znajdujący się u podnóża Kapitolu Plac Wenecki wraz z pomnikiem, określany również jako Il Vittoriano czy Ołtarz Ojczyzny. Miejsce to upamiętnia zjednoczenie Włoch w 1861 roku oraz pierwszego włoskiego króla. Spora część budynku oraz pomnik zostały wykonane z białego marmuru z regionu Brescia, słynącego z najwyższej jakości tej metamorficznej skały. Tworzenie pomniku zajęło rzeźbiarzowi Enrico Chiaradia prawie 20 lat. Całość budowli rozciąga się majestatycznie na 135 metrów szerokości oraz 70 metrów wysokości.

Istnieje możliwość wjechania windą na taras budynku, który ze względu na swoje położenie gwarantuje panoramiczne widoki na Rzym, z kilku stron. Na szczycie znajduje się też wiele płaskorzeźb przedstawiających ważne włoskie miasta oraz dwa charakterystyczne posągi bogini Wiktorii na kwadrydze, umieszczone jako zwieńczenie prawego i lewego skrzydła budynku.

Bliźniacze kościoły na Piazza del Popolo

Początki kościołów sięgają XVII wiecznej renowacji głównego wejścia od ulicy Via Flaminia (znanej w miejskim użyciu jako Via Lata i Via del Corso). Projekt monumentalnego wejścia papież Aleksander VII zlecił architektowi Carlo Rainaldiemu. Obejmował on dwa kościoły na planie centralnym, natomiast kształty dostępnej przestrzeni wymusiły znaczne modyfikacje w projekcie. Realnie bliźniaczym elementem obu budowli są kopuły o jednakowych wymiarach.

Wnętrze kościoła Santa Maria dei Miracoli zostało bogato udekorowane przez Antionio Raggi, ucznia Berniniego. Przy ołtarzu głównym znajduje się cudowny obraz Matki Boskiej, której bazylika zawdzięcza swoją nazwę.

Nazwa kościoła Santa Maria in Montesanto (Montesano - Święta Góra), stanowi nawiązanie do Góry Karmel w Izraelu.

Ogrody Villa Borhese i Taras Picio

Ukoicie w tym miejscu oczy dzięki wszechobecnej, soczystej zieleni oraz panoramicznym widokom na miasto. Ogrody są przestronne i starannie wypielęgnowane.

Rozległe tereny, pierwotnie powstały jako ogród willi Borghese w 1901 roku, a 2 lata później zostały udostępnione publicznie. Aktualnie są jednym z większych parków miejskich.

Poza spacerami czy odpoczynkiem pośród zieleni możecie też odwiedzić:

• Galerię Borghese, będącą jednym z ważniejszych muzeów włoskiej stolicy.

• Zegar Wodny Pincio - hydrochronometr wynaleziony w II połowie XIX wieku i zaprezentowany na Światowej Wystawie w Paryżu. Od 1873 roku znajduje się w ogrodach Villa Borghese, w specjalnie zaprojektowanej fontannie. Działa 24 godziny na dobę.

• Bioparco - ogród zoologiczny z ponad 1000 zwierząt reprezentujących ponad 200 gatunków.

• Silvano Toti Globe Theatre - replika słynnego, londyńskiego Shakespeare’s Globe Theatre, pozwalającego się delektować sztuką, pod gołym niebem. Jeżeli mówicie po włosku (lub nie przeszkadza Wam jego nieznajomość) to latem, na deskach elżbietańskiego teatru regularnie są wystawiane szekspirowskie sztuki.

Ogrody to doskonałe miejsce na odpoczynek po intensywnym zwiedzaniu, wypad z dziećmi, relaksujący spacer lub skorzystanie z wypożyczalni sprzętu (rolki, rowery) i spędzenie aktywnego czasu pośród zieleni.

Na terenie parku znajdziemy kilka miejsc, które pozwolą nam na podziwianie miejskiej panoramy, z których najlepszym jest Taras Picio oferujący bezpośredni widok na Piazza del Poppolo i majaczącą na horyzoncie Bazylikę św. Piotra. Doskonałe miejsce na zachód słońca.

Ogrody Pomarańczowe

Ogrody znane również pod nazwą Parco Savello. Rewelacyjne miejsce na popołudniowy spacer i doskonały punkt z widokiem na miasto. Wpadnijcie na tutejszy taras widokowy o zachodzie słońca, a będziecie zachwyceni. Tereny rozciągnięte są w miejscu starożytnej fortecy, tuż przy Bazylice Santa Sabina.

Nazwę Ogrody zawdzięczają pomarańczowym drzewom (odmiany gorzkiej, niejadalnej). Starożytna zamkowa forteca została przekazana zakonowi dominikanów, którzy przekształcili ją w klasztor, a ogród zmienili w ogród warzywny.